“Εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω Σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού” (Απ. Παύλος, Γαλάτ. Στ’ 14).
- Προλεγόμενα
Ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός του Χριστού δεν είναι όπως οι άλλοι σταυροί. Ο Σταυρός του Χριστού είναι το μεγάλο και μοναδικό καύχημα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου και όχι μόνον. Είναι ακόμη το στήριγμα και η δύναμη των χριστιανών. Με αφορμή την εορτή της Υψώσεως, ο νους μας και η σκέψη μας πετούν στο Γολγοθά, εκεί που συνέβη το μοναδικό και μεγάλο εκείνο γεγονός, το οποίο έγινε ορόσημο στην παγκόσμια Ιστορία. Πρόκειται για τη Σταυρική θυσία του ενανθρωπήσαντος Υιού και Λόγου του Θεού, για τη σωτηρίαν του ανθρώπου και του κόσμου. Με τη σκέψη μας και την καρδιά μας προσπαθούμε να προσεγγίσουμε το νόημά του. Ο Απόστολος Παύλος που, ως Θεοφώτιστος, μπόρεσε και συνέλαβε αυτό το νόημα, έκανε με ενθουσιασμό τη μεγάλη διακήρυξη “Εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω Σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω” (Γαλάτ. Στ’ 14). Δηλαδή λέγει ο Απ. Παύλος: Μη γένοιτο ποτέ να καυχηθώ εγώ για τίποτε άλλο, παρά μόνον για το Σταυρό (=το σταυρικό θάνατο) του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, επάνω στον οποίο Σταυρό σταυρώθηκε και πέθανε ο κόσμος (=της αμαρτίας) για μένα και εγώ για τον κόσμο. Αυτή η καύχηση ας είναι καύχηση για τον κάθε χριστιανό.
- Η σημερινή εορτή του Σταυρού
Η σημερινή εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού, είναι μια μεγάλη δεσποτική εορτή. Η ιερά Παράδοσις της Εκκλησίας μας διασώζει το ιστορικό της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού στο Γολγοθά από την Αγία Ελένη, η οποία, αφού τον ασπάσθηκε, τον παρέδωσε στον τότε Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο. Ο Πατριάρχης ύψωσε τότε τον Τίμιο Σταυρό για να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι οι εκεί παρευρισκόμενοι χριστιανοί. Ηταν 14 Σεπτεμβρίου.
Αργότερα ανηγέρθη ο πανίερος ναός της Αναστάσεως και το έτος 335, την επομένη των εγκαινίων του ναού αυτού, 14 Σεπτεμβρίου, ο Πατριάρχης ύψωσε και πάλιν τον Τίμιο Σταυρό μέσα στο ναό και ευλόγησε τα πλήθη των χριστιανών, κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι είχαν συρρεύσει στα Ιεροσόλυμα.
Η ύψωση του Τιμίου Σταυρού έγινε τρίτη και τελευταία φορά, 14 Σεπτεμβρίου του έτους 628. Ηταν η εποχή κατά την οποία οι Πέρσες επέδραμαν κατά του Βυζαντίου και είχαν καταλάβει την Παλαιστίνη. Μεταξύ των άλλων πολύτιμων αντικειμένων, είχαν αρπάξει και τον Τίμιο Σταυρό από τους χριστιανούς, για να τους ταπεινώσουν και τον μετέφεραν στην Περσία.
Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ύστερα από πολυετή αγώνα, ενίκησε τους Πέρσες και πήρε πίσω τον Τίμιο Σταυρό. Χαρούμενος και με πανηγυρικό τρόπο, τον μετέφερε στα Ιεροσόλυμα. Μπαίνοντας στην αγία πόλη τον κρατούσε στους ώμους του, περπατώντας ανυπόδητος και με ταπεινά ενδύματα. Φθάνοντας στον ναό της Αναστάσεως, τον παρέδωσε στα χέρια του τότε Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ζαχαρία. Ηταν 14 Σεπτεμβρίου 628. Ο Πατριάρχης, όπως ήταν επόμενο, ύψωσε για τρίτη φορά τον Τίμιο Σταυρό και ευλόγησε τα πλήθη των Χριστιανών και έψαλε για πρώτη φορά τον πολύ γνωστό ύμνο: “Σώσον Κύριε τον λαό Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου, νίκας τοις βασιλεύσιν κατά βαρβάρων δωρούμενος και το Σον φυλάττον δια του Σταυρού Σου πολίτευμα”. (Ηχος Α΄).
Από την εποχή εκείνη έως την εποχή μας, η αγία μας Εκκλησία τιμά επίσημα αυτή την πολύ μεγάλη εορτή της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, η οποία συγκαταλέγεται στις ακίνητες δεσποτικές εορτές του εκκλησιαστικού έτους, οι οποίες αναφέρονται στο πρόσωπο και τη ζωή του Δεσπότη Χριστού.
- Προσέγγιση στο νόημα της εορτής
Επάνω στο ξύλον του Σταυρού, ο σταυρωμένος Χριστός επραγματοποίησε τον ύψιστο και μοναδικό θρίαμβο. Εθριάμβευσε κατά του διαβόλου. Από τότε ο Σταυρός του Χριστού αγιάσθηκε από το Τίμιο αίμα Του και τη θυσία Του.
Ο Σταυρός του Χριστού έγινε το όργανο με το οποίο ήρθε η σωτηρία σε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.
Εμείς οι Χριστιανοί προσκυνούμε τον Τίμιο Σταυρό του Χριστού, επειδή είναι εικόνα του Εσταυρωμένου Ιησού Χριστού.
Ολόκληρη η ζωή της Εκκλησίας μας στηρίζεται επάνω στο Σταυρό του Χριστού. Τα ιερά Μυστήρια, με πρώτο τη Θεία Ευχαριστία, που αποτελούν τη βάση και το κέντρο της πνευματικής ζωής, τελούνται με την ενέργεια του Τιμίου Σταυρού του Χριστού. “Ο ιερέας ευλογεί σταυροειδώς το νερό της κολυμβήθρας. Μας χρίει σταυροειδώς με το Αγιο Μύρο. Μετέχουμε του Σταυρού του Χριστού με τη Θεία Ευχαριστία και το Βάπτισμα. Ο ιερέας παρακαλεί το Θεό Πατέρα να στείλει το Αγιο Πνεύμα και να μεταβάλει το ψωμί και το κρασί σε Σώμα και Αίμα Χριστού, σφραγίζοντάς τα με το σημείο του Σταυρού. Ολη η ζωή του χριστιανού είναι σταυρική. Ο Χριστός καλεί όσους θέλουν να άρουν το σταυρό τους, δηλαδή είτε-σε καιρό διωγμών-να μαρτυρήσουν για το Χριστό, είτε-σε καιρό ειρήνης-να αγωνίζονται να ζήσουν τη ζωή της ευσέβειας, σταυρώνοντας τα πάθη και τις επιθυμίες τους.
Ο Χριστός με τη Σταύρωσή Του, συμφιλίωσε τους ανθρώπους και όλη τη δημιουργία μεταξύ τους και με το Θεό. Ο Σταυρός αποτελείται από δύο κεραίες, μια κάθετη και μια οριζόντια. Η κάθετη υποδηλώνει την κάθετη συμφιλίωση, δηλαδή (τη συμφιλίωση) των ανθρώπων με το Θεό. Η οριζόντια κεραία αναφέρεται στην συμφιλίωση των ανθρώπων μεταξύ τους και με όλη τη δημιουργία. Το σημείο του Σταυρού είναι το ανίκητο όπλο κάθε χριστιανού”. (Βικι-Παιδεία: Η Παγκόσμιος Υψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού).
- Οι διάφοροι σταυροί και ο Σταυρός του Χριστού
Στην προ Χριστού εποχή και κυρίως κατά τη ρωμαϊκή κυριαρχία, ο σταυρός ήταν όργανο ατιμωτικής και εξευτελιστικής τιμωρίας και φρικτού θανάτου. Οι Ρωμαίοι, σκληροί και ανιλεείς, καταδίκαζαν στην ποινή της σταυρώσεως τους πιο μεγάλους εγκληματίες και ιδίως τους επαναστάτες κατά της ρωμαϊκής εξουσίας. Ομως από τη στιγμή κατά την οποία ο Χριστός θυσιάστηκε επάνω στο Σταυρό, θανανατώνοντας δια του θανάτου το θάνατο και τον Αδη, κατανικώντας τον φοβερώτερο εχθρό του ανθρώπου, τον ανθρωποκτόνο διάβολο, ο Σταυρός Του εξαγιάσθηκε και από όργανο φρίκης, τιμωρίας κα θανάτου, μεταβλήθηκε σε όργανο και σύμβολο αγάπης, θυσίας και ειρήνης. “Σήμερα ο Σταυρός κυριαρχεί σ’ ολόκληρη τη ζωή των πιστών, σ’ ολόκληρη τη ζωή της Εκκλησίας, σαν όργανο θυσίας, σωτηρίας, χαράς, αγιασμού και χάριτος. Οπως γράφει ο ιερός Χρυσόστομος “αυτό το καταραμένο και αποτρόπαιο σύμβολο της χειρότερης τιμωρίας, τώρα έχει γίνει ποθητό και αξιαγάπητο”. Παντού το βλέπεις. “Στην Αγία Τράπεζα, στις χειροτονίες των ιερέων, στη Θεία Λειτουργίας, στα σπίτια, στις αγορές, στις ερημιές και στους δρόμους, στις θάλασσες, στα πλοία και στα νησιά, στα κρεββάτια και στα ενδύματα, στους γάμους, στα συμπόσια, στα χρυσά και τ΄ ασημένια σκεύη, στα κοσμήματα και στις τοιχογραφίες... τόσο περιπόθητο σ’ όλους έγινε το θαυμαστό αυτό δώρο, η ανέκφραστη αυτή χάρη”. Πράγματι, όπου κι αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, μέσα και έξω από το Ναό, θα δει το σημείο του Σταυρού. Σαν ορατό σχηματικό σύμβολο, αλλά και σαν ιερή χειρονομία” (Βικιπαιδεία, ως ανωτέρω).
Οπως τονίσθηκε προηγουμένως “ο Σταυρός του Χριστού μάς συμφιλίωσε με τον ουράνιο Πατέρα, από τον Οποίο μας είχε χωρίσει ο διάβολος, εξαπατώντας τους προπάτορες. Ο Σταυρός του Χριστού μας άνοιξε τη Βασιλεία των Ουρανών, αφού μέχρι τη σταύρωση Εκείνου, ο Αδης κατάπινε αχόρταγα ακόμη και τους δίκαιους. Γι’ αυτό (ο Σταυρός του Χριστού) έχει τόση δύναμη και χάρη, τη δύναμη και τη χάρη του Χριστού, που όταν σταυρώθηκε τη μεταβίβασε με τρόπο μυστικό και ακατάληπτο στον Τίμιο Σταυρό Του, όπως σοφά μας λέει και η υμονολογία: “Ο Σταυρός σου Χριστέ, ει και ξύλον οράται τη ουσία, αλλά θείαν περιβέβληται δυναστείαν και αισθητώς τω κόσμω φαινόμενος, νοητώς την ημών θαυματουργεί σωτηρίαν”. (Βικιπαιδεία, ως ανωτέρω).
- Σταυρική συμπόρευση με το Χριστό
Συμπορεύομαι με το Χριστό, σημαίνει σηκώνω καθημερινά το Σταυρό μου, ζώντας σταυρικά.
Ζώντας σταυρικά σημαίνει και συγχρόνων προϋποθέτει τα εξής:
α) Σταυρώνω τα πάθη μου και τις εφάμαρτες συνήθειές μου και τελικά απαρνούμαι τον παλαιό άνθρωπο, που φέρω μέσα μου, αποβάλλοντας την αμαρτωλή και εγωιστική μου διάθεση, τη φιλαυτία και τον εγωκεντρισμό μου.
β) Υπομένω τις ακούσιες δοκιμασίες καρτερικά και ευχαριστιακά, γιατί μου δίνουν την ευκαιρία περισυλλογής και πνευματικής ανασυγκροτήσεως, μετατρεπόμενες σε δώρα της αγάπης του Θεού, που με ανεβάζουν στο ύψος των αγίων μαρτύρων.
γ) Αναλαμβάνω εκούσιους και θεληματικούς κόπους, πόνους και αγώνες, για την αγάπη μου προς το Θεό. Ως πιστός, ζώντας συνειδητά μέσα στην Εκκλησία, μπορώ να θεολογώ την πραγματικότητα του Σταυρού και για το Χριστό γίνομαι σταυροφόρος και σταυρωμένος μαζί (Βλέπε και Βικιπαιδεία: Ο Σταυρός του Χριστού).
- Επιλεγόμενα
Ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού, τον οποίον τρέμουν οι δαίμονες και απομακρύνονται, είναι κάτι μοναδικό και ουσιαστικό. Δεν είναι απλά ένα κόσμημα για να το κρεμάμε μόνο στο στήθος μας, αλλά είναι η πηγή της δυνάμεώς μας. Μας χρειάζεται ο Σταυρός όχι μόνον ως κόσμημα, αλλά, και κυρίως, ως στήριγμα “και στης γαλήνης τις στιγμές και στα αγριοκαίρια”. Ενας Σταυρός όχι μόνο στο στήθος αλλά και κυρίως-στην καρδιά. Οχι μόνο να στολίζει, αλλά και να θωρακίζει. Ετσι, όταν οι θύελλες και οι πειρασμοί θα μας χτυπούν και θα απειλούν να μας συντρίψουν, θα στηριζόμαστε με ασφάλεια επάνω σ’ αυτόν και τίποτε δεν θα έχουμε να φοβηθούμε. Στον πειρασμό της δειλίας και της λιποταξίας από το καθήκον, ο Σταυρός του Χριστού θα μας διδάσκει την καρτερία, την υπομονή, την επιμονή, τη σταθερότητα στις αρχές, που ο Χριστός, ο Σωτήρας και Λυτρωτής μας, μας έδειξε με τη μοναδική αγία ζωή Του. Πανδιδακτήριο αρετής είναι ο Σταυρός του Χριστού. Πόσα και πόσα μας διδάσκει! Μας διδάσκει να είμαστε πιστοί στο καθήκον, ο,τιδήποτε και αν μας κοστίσει. Πιστός ο καθένας, έστω και αν έμεινε μόνος και αν οι άλλοι τον εγκατέλειψαν ή και είναι εναντίον του. Να μην προδίδουμε τις αρχές μας και την αλήθεια και να αγωνιζόμαστε γι’ αυτήν έως θανάτου. Να μην αρνούμαστε την πίστη μας, όταν ο χλευασμός της ειρωνείας των άλλων θα μας καρφώνει στο ευαίσθητο σημείο της καρδιάς μας. Πιστοί, ακόμη και όταν η αδικία μας πληγώνει και είμαστε αναγκασμένοι να σιωπούμε. Ακλόνητοι ακόμη και όταν οι προκλητικές σειρήνες της αμαρτίας μας προσκαλούν σε αβαρίες και υποχωρήσεις.
Το μήνυμα του Σταυρού του Χριστού μας υπενθυμίζει πως ο δρόμος της θυσίας είναι για ηρωικές ψυχές. Είναι γι’ αυτούς που θυσιάζουν τα μικρά, για να κερδίσουν τα μεγάλα. Είναι για τους αναστημένους. Γιατί πίσω από το Σταυρό ροδοχαράζει η Ανάσταση. Και δεν υπάρχει Ανάσταση χωρίς Σταυρό. Ο σταυρός του χρέους και της θυσίας, είναι το προμήνυμα της Αναστάσεως και πηγή δυνάμεως. (Βλέπε και Περιοδ. “ΖΩΗ”, τεύχος 4.315, σελ.85).
*Θεολόγος, τέως λυκειάρχης