Του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη*
Οταν αναλογίζομαι τη ζωή που γράφω, μου φαίνεται σαν παραμύθι. Οσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, ο παιδικές αναμνήσεις έρχονται πιο συχνά στο μυαλό του...
Ηταν απόγευμα Φθινοπώρου του 1938. Στο σχολείο ήμουν σαλπιγκτής, αλλά και στη Φάλαγγα της Ε.Ο.Ν. του χωριού μου Ροδώνα. Πήρα εντολή να σαλπίσω προσκλητήριο. Μαζεύτηκε όλη τη νεολαία του χωριού. Εκεί ο φαλαγγάρχης Ζαχαρίας Βαρυδήμος μας ανακοινώνει ότι αύριο το πρωί οφείλουμε όλοι να βρισκόμαστε στην αυλή του Σχολείου, για να αναχωρήσουμε στον Σιδηροδρομικό Σταθμό των Μουριών κι από κει με τρένο στην πόλη του Κιλκίς, για να παραβρεθούμε στα εγκαίνια του Νοσοκομείου.
Συγκεντρωθήκαμε την επόμενη ημέρα όλοι με τις μπλε σκούρες στολές μας, με γραβάτα λευκή και με σημαιοφόρο τον Δημήτρη Αργυρόπουλο, φτάσαμε στο Σταθμό των Μουριών. Εκεί ήσαν συγκεντρωμένοι όλοι οι φαλαγγίτες από το λεκανοπέδιο των Μουριών. Επιβιβαστήκαμε στο τρένο και φτάσαμε στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Κρηστώνης. Παραταγμένοι, ξεκινήσαμε πεζοί και με τραγούδια έντονα και ζωηρά, φτάσαμε στη μικρή τότε πόλη του Κιλκίς. Πήρε να σουρουπώνει και τα φώτα της ήσαν λιγοστά.
Εκεί, έξω από την πόλη, στο Φόρο σα να θυμάμαι ότι είδα φανούς που καίγανε ασετιλίνη, για να φωτίζονται τα πεζοδρόμια.
Σε κάποιο σημείο μας περίμενε ο συντοπίτης Ιωάννης Γωνιάδης, που μας οδήγησε στο χώρο των εγκαινίων, όπου ήρθαν από όλα τα χωριά φαλαγγίτες με τις σημαίες τους. Δεν ήσαν όμως μόνο νέοι, ήθραν και χωρικοί απ’ όλα τα χωριά του νομού, πραγματική λαοθάλασσα. Παραταχθήκαμε, αναμένοντας τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά. Μας καθυστέρησε, έφθασε στο χώρο των εγκαινίων κι ο κόσμος τον υποδέχθηκε με χειροκροτήματα.
Μίλησαν ο διευθυντής της Νομαρχίας Σταύρος Πέτροβας, ο δήμαρχος Τζιερόπουλος, ο καθηγητής Αθανάσιος Τσούντας. Ηταν εκεί και ο υπομοίραρχος της χωροφυλακής Αίας Τζαμαλούκας. Στο τέλος, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς ευχαρίστησε όλους, όσοι πρόσφεραν για να κτισθεί το έργο κι αυτούς που δούλεψαν με την προσωπική τους εργασία και είπε στους αγρότες: “Από σας τους αγρότες θέλω να σπείρετε σιτάρι, ακόμη και στις γλάστρες σας”. Τότε σηκώθηκε φωνή λαού από τους αγρότες να ονομάσουν το Νοσοκομείο “ΣΑΝΤΑΛΙ”-απ’ τα σαντάλια του καπνού που πρόσφεραν. Ημουν πίσω και δεν άκουγα καθαρά.
Μετά το πέρας των εγκαινίων, διανυκτερεύσαμε στο 3ο Δημοτικό Σχολείο του Κιλκίς και γυρίσαμε την άλλη μέρα με το τρένο.
Στα 1936 ρίχτηκε η ιδέα να χτιστεί στο Κιλκίς ένα σύγχρονο Νοσκομείο, κατάλληλο για τις ανάγκες του λαού. Κι αυτός που υλοποίησε την ιδέα ήταν ο νομάρχης Κιλκίς Χρήστος Δρέλλιας. Ζήτησε τη συνδρομή της Κυβέρνησης. Ο πρωθουπουργός του είπε ότι κονδύλια μεγάλα δεν μπορεί να διαθέσει το κράτος. Ο Δρέλλιας ήθελε μόνο την έγκριση και την πήρε. Εκανε γνωστή την απόφαση για την ανέγερση του Νοσοκομείου στους προέδρους των κοινοτήτων του νομού Κιλκίς, έργο που μελετήθηκε με προσοχή και που θα αναλάμβαναν όλοι μαζί να το χτίσουν.
Ο καθένας πρόσφερε την προσωπική του εργασία. Αν δεν ήθελε ή δεν μπορούσε, θα πρόσφερε χρήματα ή αγροτικά αγαθά, κυρίως οι καπνοπαραγωγοί καπνά ή σαντάλια. Τα κοντινά στο Κιλκίς χωριά ανέλαβαν με βοϊδάμαξες ή αλογάμαξες να κουβαλούν άμμο και πέτρα. Αλλοι δούλευαν ως εργάτες στο έργο· και πολλοί πρόσφεραν τα ΣΑΝΤΑΛΙΑ των καπνών. Και το Νοσοκομείο χτίστηκε και εγκαινιάσθηκε σε δύο χρόνια, στις αρχές του 1939.
Ως τότε τί υπήρχε στο Κιλκίς για την περίθαλψη των ασθενών της πόλης και της ευρύτερης περιοχής;
Η ελονοσία και η φυματίωση θέριζαν τον προσφυγικό κόσμο, που ήρθε και εγκαταστάθηκε στον τόπο, ταλαιπωρημένος, πεινασμένος, άστεγος. Πολλά παιδιά πέθαιναν πριν προφτάσουν να συμπληρώσουν τα πέντε τους χρόνια. Απ’ τα 1921 έως το 1923 λειτουργούσε στο Κιλκίς το “Προσφυγικό Παράπηγμα”, μία μονάδα υγείας της Αμερικανικής Επιτροπής Περίθαλψης. Μετά περιέρχεται η μονάδα αυτή στο κράτος, ως τα 1928. Τότε αναλαμβάνει ο “Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων της περιοχής Κιλκίς” και δημιουργεί Νοσοκομείο για την περίθαλψη απόρων ασθενών της περιοχής Κιλκίς και στεγάζεται πρώτα σε προσφυγικό παράπηγμα, ύστερα στα κτήρια των τουρικών στρατώνων στο κέντρο του Κιλκίς κι απ’ τα 1936 στο Κτήριο των Λαζαριστών, όπου σήμερα στεγάζεται το “Πολυάνειο Ωδείο” της Μητρόπολης. Και τα 1939 εγκαινιάζεται το σύγχρονο Νοσοκομείο, με 120 κλίνες που φτάνει στα 1954 μετά την ανέγερση της β’ πτέρυγάς, της ορθοπεδικής, να αριθμεί 320 κλίνες με δύο ορθοπεδικές κλινικές, παθολογική, χειρουργική, μαιευτική, οφθαλμολογική, ωτορινολαρυγγολογική, παιδιατρική και με εργαστήρια μικροβιολογικό, ακτινολογικό και παθολογοανατομικό, καθώς και με τμήματα αναισθησιολογικό και σταθμό αιμοδοσίας. Και οι προοπτικές του για περαιτέρω εξέλιξη είναι πολύ μεγάλες, άφου ήδη θεμελιώνεται και η γ’ πτέρυγα. (Εχει ήδη τελειώσει και λειτουργεί).
Σήμερα υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας, στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ), αλλά οι ανάγκες του είναι αυξημένες, αφού οι σύγχρονοι ασθενείς είναι πολυπληθέστεροι και πολύ περισσότερο απαιτητικοί από τους πρώτους πρόσφυγες ασθενείς.
*Από το βιβλίο του “Το λεκανοπέδιο των Μουριών”
Τα τρία βιβλία του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη υπάρχουν τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Κιλκίς.