Στην απέραντη στρατιά των μεγάλων ανδρών όλων των εποχών, την πρώτη θέση κατέχουν οι αθάνατοι, μεγάλοι πατέρες της Εκκλησίας μας, οι τρεις Ιεράρχες, οι Ιεροκήρυκες, οι δάσκαλοι, φιλόσοφοι, επιστήμονες και κοινωνικοί εργάτες, που γιορτάζουμε και τιμούμε αυτές τις μέρες. Τον ουρανοφάντορα Βασίλειο, τα “ουρανόβροντα χείλη” Γρηγόριο Θεολόγο και την “Χρυσή σάλπιγγα του ουρανού” Ιωάννη Χρυσόστομο. Οι σοφοί Αγιοι Ιεράρχες χωρίς να είναι οικονομολόγοι ή πολιτικοί, ερμήνευσαν σωστά το Ευαγγέλιο του Χριστού και μίλησαν με θάρρος και τόλμη για όλα τα κοινωνικά θέματα, χωρίς να φοβούνται μήπως κατηγορηθούν για απλούστευση ή νόθευση του Ευαγγελίου. Ο Κύριός μας ικανοποίησε όλες τις ανάγκες του ανθρώπου, θεραπεύοντας κάθε αρρώστια.
Πρώτος ο Βασίλειος μοίρασε την περιούσια του στους φτωχούς και απέδειξε στην πράξη ότι ζούσε για την Εκκλησία και όχι από την Εκκλησία. Και ο ίδιος ρωτούσε: “Μέχρι πότε το χρυσάφι θα είναι η αγχόνη των ψυχών; Το ψωμί που κατακρατείς είναι αυτού που πεινά. Το ρούχο που κρύβεις στις αποθήκες είναι του γυμνού. Τα παπούτσια που πετάς είναι του ξυπόλυτου. Και το χρήμα που το έχεις καταχωνιασμένο, είναι των φτωχών. Λοιπόν, τόσους ανθρώπους αδικείς, όσους μπορείς να βοηθάς. Τα πλούτη μοιάζουν με τα πηγάδια, που όταν χρησιμοποιούνται αποκτούν πιο πολύ και καθαρό νερό, ενώ όταν εγκαταλείπονται σαπίζουν, μουχλιάζουν και γίνονται άρχηστα. Ετσι και ο πλούτος, όταν μένει αχρησιμοποίητος είναι άχρηστος, ενώ όταν κινείται και μεταδίδεται, είναι κοινοφελής και καρποφόρος”. Ιδρυσε τη ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΑ της αγάπης των 30.000 φτωχών, “το όγδοο θαύμα των αρχαίων, που είναι και το λαμπρότερον”, έλεγεν ο φίλος του ο Γρηγόριος ο Θεολόγος. Αυτή η πόλη με τα πολλά φιλανθρωπικά ιδρύματα, ήταν η ανύπαρκτη κρατική πρόνοια. Γράφειο ο ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος: “Ο Μ. Βασίλειος υπήρξεν ο αληθής Επίσκοπος του Ευαγγελίου, ο φίλος των φτωχών, ο πατήρ του Λαού, ο αδιάσειστος εν πίστει και ο ανεξάντλητος εν τη ελεημοσύνη”.
Ο Αγ. Γρηγόριος αγωνίστηκε με ακατάβλητο θάρρος, τόσο για τα πνευματικά όσο και για τα κοινωνικά ζητήματα της εποχής του. Δώρησε και αυτός τη μεγάλη περιουσία του με διαθήκη στην Εκκλησία της γενέτειράς του Ναζιανζό, για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Με πύρινους λόγους κήρυξε τη μεγάλη σημασία της αγάπης και συνιστούσε ν’ αποφεύγουν οι χριστιανοί τη σπατάλη και την πολυτέλεια. “Να βοηθάμε τους φτωχούς και να ξοδεύουμε γι’ αυτούς το χρυσάφι και το ασήμι και τα πολύτιμα πετράδια, που για κείνους είναι αναγκαία για την επιβίωσή τους. Να φανούμε στους άλλους σαν αδερφοί και ούτε η νύχτα να μη διακόπτει τη φιλανθρωπία”.
Στον απαράμιλλο λόγο του “περί φιλοπτωχίας”, προέτρεπε τον πιστό: “Γίνε στο γείτονά σου πιο πολύτιμος με την αγάπη. Γίνε στο δυστυχισμένο Θεός, με το να μιμήσαι την αγάπη του Θεού. Το Χριστό να επισκεφθούμε. Το Χριστό να υπηρετήσουμε. Το Χριστό να θρέψουμε. Το Χριστό να ντύσουμε. Το Χριστό να περιμαζέψουμε. Το Χριστό να τιμήσουμε... με ευσπλαχνία που θα δείξουμε στους φτωχούς και αστέγους”. Δίκαια ο Αγ. Αυγουστίνος ονόμασε το Γρηγόριο “Μεγαλώνυμο και επιφανή επίσκοπο”.
Ο Ιερός Χρυσόστομος, έγινε από πλουσιόπαιδο με τη θέλησή του φτωχός, από αγάπη στον προδομένο λαό του Θεού. Στην Αντιόχεια έθρεφε κάθε μέρα 3.000 άτομα και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη 7.000 άτομα. Πρόκειται πραγματικά για άθλο φιλανθρωπίας για εκείνη την εποχή, που η κρατική πρόνοια ήταν άγνωση στον κόσμο. Ηταν ευγενικός και πράος όσο κανένας άλλος. Αλλά σε θέματα κοινωνικής αδικίας ήταν τολμηρός και ασυμβίβαστος ελεγκτής και σ’ αυτούς τους άρχοντες ακόμα. Ο δίκαιος και θαρραλέος έλεγχος κατά του πρωθυπουργού Ευτροπίου, του στρατηγού Λαϊνά και της αυτοκράτειρας Ευδοξίας, τον οδήγησαν στην πικρή εξορία, στην οποία πέθανε. Οταν οι άδικοι πλούσιοι τον ρωτούσαν πότε θα σταματούσε τον έλεγχο, απαντούσε: “Οταν εσείς θα πάψετε να αδικείτε. Εσείς δεν χορταίνετε να τρώτε και να δαγκώνετε τους φτωχούς και εγώ δεν χορταίνω (δεν σταματώ) να σας ελέγχω και διορθώνω. Είναι απαράδεκτο, άλλοι να πεινούν και άλλοι να έχουν χρυσά χαλινάρια στ’ άλογα και χρυσές οροφές στα σπίτια και πολλοί ακόμα χρυσά και αργυρά και ελεφάντινα κρεββάτια”. Δεν δίστασε να καθαιρέσει 30 ανάξιους επισκόπους της Μ. Ασίας, μολονότι αργότερα είπε: “Τίποτα δεν φοβήθηκα παρά μόνο τους επισκόπους, εκτός ολίγων”.
Οι Τρεις Ιεράρχες εκλέχτηκαν “ψήφω κλήρου και λαού” και γι’ αυτό διέπρεψαν. Στην εποχή μας θα δούμε μέρες δόξας μόνον όταν ξαναζωντανέψει στην Εκκλησία ο αρχαίος και μοναδικός δημοκρατικός τρόπος εκλογής των ποιμένων με την ευρεία συμμετοχή Κληρικών και Λαϊκών και όχι με την εκλογή από την Ιεραρχία, οσονδήποτε άγια.
Οι Τρεις Ιεράρχες δεν αρνούνται το δικαίωμα των ανθρώπων ν’ αποκτούν και να διαχειρίζονται την περιουσία τους, όταν αυτή αποκτιέται με τίμιο τρόπο και χρησιμοποιείται για τις ανάγκες των ιδίων και των άλλων ανθρώπων. “Τίποτα δεν είναι μεγαλύτερο ή ίσο με την αγάπη, ούτε το ίδιο το μαρτύριο. Είναι αδύνατον να περάσουμε την πόρτα της Ουράνιας Βασιλείας, χωρίς την ελεημοσύνη κι αν ακόμα κατορθώσουμε αμέτρητες αρετές. Ο ελεήμονας άνθρωπος είναι λιμάνι για τους αναγκεμένους. Και το λιμάνι δέχεται όλους τους ναυαγούς, καλούς ή κακούς”.
Μίλησαν λοιπόν για όλα τα θέματα και οι λύσεις που έδωσαν αγγίζουν την τελειότητα. Εζησαν και πέθαναν για το Θεό και τον άνθρωπο. Ο Μ. Βασίλειας πέθανε κουρασμένος, σε ηλικία 49 ετών. Ο Αγ. Γρηγόριος σε ένδειξη διαμαρτυρίας, παραιτήθηκε απ’ τον Αρχιεπισκοπικό θρόνο. Και ο Ιωάννης πέθανε εξόριστος και καθηρημένος στα κακοτράχαλα βουνά της Αρμενίας.
Αφησαν πίσω τους τεράστιο έργο. Υπήρξαν ήρωες της πίστεως, της αρετής, της κοινωνικής δικαιοσύνης και των γραμμάτων. Είναι τα αιώνια πρότυπα των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων μας. Είναι οι σοφοί και άγιοι, άψογα παραδείγματα μίμησης. Απέδειξαν ότι μόνο με τις αρχές του Ευαγγελίου είναι δυνατή μια δίκαιη και τέλεια λύση όλων των κοινωνικών προβλημάτων. Μόνον έτσι θα επικρατήσει η ειρήνη στον κόσμο, η συναδέλφωση των λαών, η εξάλειψη της φτώχειας, των στερήσεων, των φόβων, των ανησυχιών και ανισοτήτων και η επικράτηση της αγάπης και της αλληλεγγύης.
Αν θέλουμε, και πρέπει να θέλουμε, ν’ αλλάξει ο κόσμος και να γίνει πιο δίκαιος, πρέπει ν’ αγωνιστούμε όπως αγωνίστηκαν κι εκείνοι. Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά που η κρίση της Πατρίδας, μας βύθισε σε απερίγραπτη φτώχεια και δυστυχία.
Ας ακολουθήσουμε πιστά το παράδειγμα τους. Ιδιαίτερα όσοι προσδοκούν μια κοινωνία αγάπης, ισότητας, δικαιοσύνης και προόδου. Ας υμνήσουμε από τα βάθη της καρδιάς μας τον υπέροχο ύμνο “Μεγαλύνον ψυχή μου τους εκ τρισηλίου φωστήρας τους Μεγάλους...”, τους μεγίστους φωστήρες της Εκκλησίας μας.
Μ’ ευχές και τιμή
Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Αλεβιζάκης