Του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη*

Το 1916 στα υψώματα που βρίσκονται παράλληλα του χωριού Ρόμποβου, σημερινού Ροδώνα, υπήρχαν χαρακώματα και συρματοπλέγματα σε μια απόσταση 25 χιλιομέτρων περίπου ως το το Ντόβα-Τεπέ.

Υπήρχαν αποθήκες πυρομαχικών λιθόκτιστες, που ήταν μπηγμένες στο πίσω μέρος του βουνού, αλλά και αμπριά σκεπασμένα με χώμα, που τα χρησιμοποιούσαν για ύπνο και ως χειμερινά καταλύματα.

Σ’ αυτήν την περιοχή, σ’ ένα μέρος του βουνού ήταν το εγγλέζικο φρούριο, κτισμένο πάνω σε βράχια, που δέσποζε του χωριού και του κάμπου. Οι Αγγλογάλλοι, σύμμαχοι τότε, κατέλαβαν την περιοχή του Ντόβα-Τέπε για να αντιμετωπίσουν τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους που είχαν καταλάβει το Μπέλλες.

Βρισκόμαστε στη δίνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από τα βουνά του Ρόμποβου (Ροδώνα), οι Αγγλογάλλοι έριχναν οβίδες κατά των Γερμανών και των Βουλγάρων, με το ορειβατικό πυροβολικό. Πολλά βόλια έπεφταν στον κάμπο του Ρόμποβου, που καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 30 στρεμμάτων και που τότε ήταν θαμνώδης. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν βόλια στρογγυλά από καλάι.

Οι Αγγλογάλλοι κατέβαιναν από τις λοφοσειρές χέρι-χέρι κάτω στο χωριό Ρόμποβο, τραγουδώντας. Εκεί συναντούσαν άλλον κόσμο τότε, Μουσουλμάνους και Βούλγαρους μαζί. Στο χωριό δεν υπήρχε εκκλησιά βουλγάρικη. Οι Πόντιοι και Θράκες δεν είχαν έλθει ακόμη.

Μέσα στα χαρακώματα του Μαυροβουνίου, Αγγλοι και Γάλλοι απολάμβαναν τα ποτά της πατρίδας τους. Το ουΐσκι οι πρώτοι, την σαμπάνια οι δεύτεροι. Οι Γάλλοι στρατιώτες, νέοι στα 1915-16, καθώς ήταν μακριά από την πατρίδα τους, μακριά απ’ τα αγαπημένα τους πρόσωπα, όταν κατέβαιναν από τις λοφοσειρές χαμηλά στους σταφυλώνες, τραγουδούσαν με ενθουσιαμό το τραγούδι της Μαντελόν, που ήταν το όνομα μιας κοπέλλας.

“Εχουμε εκεί στην πατρίδα μια μικρούλα

Μια της ματιά ξετρελαίνει το χωριό.

Είναι ξανθή, πεταχτή και νοστιμούλα

και τη λένε η μικρή μας Μαντελόν

Σαν μας εκάλεσε η πατρίδα στα όπλα, τούτη τη φορά 

απ’ το μικρό της σπίτι περάσαμε όλοι με χαρά, 

και σαν την είδαμε μπροστά μας να φαίνεται,

της τραγουδήσαμε όλοι με μια φωνή.

Μαντελόν... στον πόλεμο που πάμε,

δε θα ξεχάσουμε αυτή σου τη ματιά,

κι όλοι μπροστά μας θα θωρούμ’

εσένα μέσα στης μάχης τη φωτιά.

Τα δυό ματάκια σου τ’ αγαπημένα

θα μας θυμίζουν πάντα το χωριό.

Κι όλοι μπροστά μας εσένα Μαντελόν, Μαντελόν”.

Οι γονείς μας, διωγμένοι το Νοέμβριο του 1922, έφυγαν από τα παράλια του Εύξεινου Πόντου και έφθασαν μετά από μια “Οδύσσεια” στην Μακεδονία, στο χωριό Ρόμποβο (Ροδώνα) που είχε ακόμη μερικές οικογένειες Μουσουλμάνων. Εγκαταστάθηκαν προσωρινά σε σπίτια Μουσουλμάνων.

Τότε βρήκαν οι γονείς μας ένα φρούριο που μέχρι σήμερα είναι γνωστό με την ονομασία “Το εγγλέζικο φρούριο”. Είναι κατασκευασμένο σε μια χαράδρα. Λίγες δεκάδες μέτρα πιο κάτω είναι η πηγή του νερού.

“Κάτω από το εγγλέζικο φρούριο, 

από της φλαμουριάς το ρίζωμα,

κρύσταλλο νερό μυρωμένο,

βγαλμένο απ’ τα σπλάχνα του βουνού

έτρεχε με ορμή να δροσίσει το χωριό”.

*Από το βιβλίο του “Μάρτυς μου το Μπέλλες”

(Φωνή από τον Ροδώνα”