Του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη*
Αγνωστε φίλε, που κάνεις υπομονή και διαβάζεις αυτές τις αράδες έτσι ήταν η ζωή τότε 1924-1950. Για να συνεχίσει κανείς το ταξίδι προς τα νοτιοδυτικά, μπορεί να χρησιμοποιήσει τον μοναδικό αυτοκινητόδρομο, με αφετηρία τον ΣΣ Μουριών προς Ακίντζαλι (Μουριές). Τα περήφανα χωριά καλωσορίζουν ευπρόσδεκτα τον κάθε επισκέπτη οποιανδήποτε εποχή του χρόνου. Μια καλή, ίσως η καλύτερη ευκαιρία για να δείτε και να γνωρίσετε από κοντά τα διαφορετικά πρόσωπα της μεγάλης γης των Μουριών, το λεκανοπέδιο με την ωραία βλάστηση, την λίμνη Δοϊράνη, τους γύρω ορίζοντες, το Μπέλλες, το Μαυροβούνιο, τα γνωστά Χίλια Δέντρα με το γριβάδι στη σχάρα, καφετέριες, ρεστωράν. Οι κάτοικοι των Μουριών (Ακίντζαλι) είναι Θράκες, Πόντιοι, Μικρασιάτες, ντόπιοι και Σαρακατσάνοι. Ζούνε με αγάπη. Ο λαός των Μουριών είναι εργατικός, περήφανος. Δεν απλώνει ποτέ το χέρι για βοήθεια. Είναι τίμιος. Ομως δυστυχώς, δεν έχωμε αύξηση πληθυσμού αλλά αντιθέτως, μείωση!
Πόσες φορές δεν ταξιδεύει ο νους μου σε παρελθόντα γεγονότα, σε χρόνους και τόπους όπου πάτησε το πόδι μου. Εδώ περπάτησα, εκεί έπαιξα, εδώ εμπορευόμασταν το 1947 στο παζάρι Ακίντζαλι, πιο πέρα έσκαψα, φύτεψα, μπόλιασα δέντρα, συγκινήθηκα, επόνεσα, έκλαψα με φίλους. Προπάντων έκλαψα. Ολοι γνωστοί, όλοι φίλοι.
Ο Θεός μετά την δημιουργία, θέλοντας να θαυμάσει από πολύ κοντά την ομορφιά των έργων του, ασφαλώς... εδώ κατέβηκε, στο λεκανοπέδιο Μουριών πρώτα και περπάτησε! Το λέω αυτό γιατί τον τόπο αυτόν τον είδα, τον έζησα ως παιδί, ως έφηβος, ως μεγάλος και χάρηκα την αφθονία των αγαθών του. Τόπος ευφορώτατος και στα χαμηλά και στα ψηλώματα. Τα πλούτη αυτά της γης δεν είχαν περιορισμό. Προϊόντα κυρίως γεωργικά και κτηνοτροφικά. Προϊόντα δημητριακά άφθονα, αλιεία, το γριβάδι, το πρικί, γουλιανός, χέλι, οι γνωστοί τότε σε μεγάλη παραγωγή μεταξοσκώληκες (κουκούλια) με πολλά μουριόδεντρα τροφή γι’ αυτά, κτηνοτροφία, αλογάριαστα κηπευτικά. Γέμιζε ο τόπος από Γιώργο Πελτέκη, Στάθη Μακρίδη και Αλέξη Ασλανίδη (τον ανάπηρο). Χωριό Μικρόβρυση. Μπαξέδες κατά... στρέμματα. Χαιρόταν το μάτι σου. Αυτά τα πλούτη της φύσης που αρδεύονταν με τα μέσα του τότε καιρού, με το γαϊδούρι με παραπέτο στα μάτια, να γυρίζει γύρω από το πηγάδι και να βγάζει νερό.
Ως παραμεθόριος περιοχή, το Ακίντζαλι (Μουριές) τύγχανε της μέριμνας των αρχών αναφορικά με την πληθυσμιακή κίνηση. Η αγορά (το παζάρι) στο Ακίντζαλι καθιερώθηκε από την αρχή του 1924, όταν δημιουργήθηκαν τα γύρω χωριά με τον ερχομό των κατοίκων το 1923 και 1924 από τις αλησμόνητες πατρίδες των. Τα χωριά ονομάζονταν παλαιότερα, πριν το 1915 Αατλή (Καβαλλάρης), Γκενσεκλή, Δουργουτλή, Ερτεζελή, Καραλί, Καρά-Παζάρ, Καρλόβασι (Κρητικά-Αλεξάνδρα), Κιολεμενλή (Λιθωτό), Μενετλή, Μουλάμπασι (Πουλαματσλή), Τσααλί (Μικρόβρυση), Χατζή Ογλαρά. Αργότερα τα χωριά τα ένωσαν το 1928.
Στα ακριτικά χωριά, για να εξυπηρετηθούν οι κάτοικοι πάνω σε καθημερινή βάση, άνοιξαν παντοπωλεία (Ζαφείρης Αργυρόπουλος και άλλοι). Ερχονταν από πολύ μακριά με γαϊδούρια και άλογα καβάλα. Κατά διαστήματα υπήρχαν χάνια και διανυκτέρευαν εκεί. Μετά ήταν η αγορά. Αγοραπωλησία μικρών και μεγάλων ζώων. Κάθε Σάββατο παζάρι. Τα γύρω χωριά έφερναν αυγά, κοτόπουλα, βούτυρο. Τα αγόραζαν ειδικοί. Είχε αυγουλάδες που τοποθετούσαν τα αυγά σε κάσες με άχυρο. Ο κοτοπουλάς σε ειδικές κάσες μακρόστενες, φόρτωνε τα κοτόπουλα σε βαγόνια επίκουρα του ΣΕΚ τότε, για την Θεσσαλονίκη. Αυτοκίνητο δεν υπήρχε.
Το Ακίντζαλι (Μουριές), από το 1928 έως το 1940 είχε μονίμως ως φρουρά έναν λόχο στρατό για τον φόβο των κομιτατζίδων Βουλγάρων, που έσφαζαν δασκάλους και παπάδες. Οι στρατιώτες κάθε μέρα περιπολούσαν τα βουνά του Μαυροβουνίου, πότε πεζή και πότε έφιπποι, οπλισμένοι με αραβίδα (Μάνλιχερ) και ενέδρα σε καίρια σημεία.
Το Ακίντζαλι με τα γύρω χωριά, τα ωραία σύγχρονα σπίτια, αρχοντικά σπίτια, που μοιάζουν με βιλίτσες και τις εκκλησίες, κτίσματα της δεκαετίας του ΄30.
Για ορειβασία και ορειβάτες, το Μπέλλες. Αξίζει να επισκεφθείτε τον καταρράκτη του Μπέλλες. Ομως σίγουρα αυτό που θα σας αρέσει περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, θα είναι να βρεθείτε ψηλά, χωρίς να κουρασθείτε και θα αγναντεύετε τους γύρω ορίζοντες, την πεδιάδα των Μουριών, την λίμνη Δοϊράνη, την απέναντι μεριά, το Μαυροβούνιο. Αν απομακρυνθείτε από το σημείο αυτό, κατεβείτε κάτω. Θα δείτε πίσω από την πλάτη σας να υψώνεται το Μπέλλες, με εκεί υψόμετρο 1850 μέτρα.
*Από το βιβλίο του “Μάρτυς μου το Μπέλλες” (Φωνή από το Ροδώνα)
Τα τρία βιβλία του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη “Μάρτυς μου το Μπέλλες”, “Το λεκανοπέδιο των Μουριών” και “Διηγώντας τα να κλαις, οι αναγνώστες μπορούν να τα βρουν στην Δημοτική Δανειστική Βιβλιοθήκη του δήμου Κιλκίς.