Του Δημητρίου Α. Κατσαρέλλου*

Η τρέχουσα ιδιαιτέρως δυσμενής συγκυρία αποτελεί αναμφίβολα την μεγαλύτερη συστημική κρίση των τελευταίων 10ετιών.

Η κρίση εμπιστοσύνης σταδιακά εξελίχθηκε σε κρίση ρευστότητας και σήμερα οι συνέπειες είναι ορατές στη λειτουργία της διατραπεζικής αγοράς αλλά και στο ζωτικότερο κομμάτι της πραγματικής οικονομίας που είναι ο αδιάλειπτος εφοδιασμός της αγοράς με κεφάλαια κίνησης.

Οι μικρομεσαίες εμποροβιομηχανικές εταιρίες η σπονδυλική στήλη κάθε πραγματικής οικονομίας, βασίζουν την συνέχιση των δραστηριοτήτων τους στο κεφάλαιο κίνησης και στην ταχύτητα του Κύκλου Μετατροπής Ρευστότητας (Cash Conversion Cycle).

Ο Κύκλος Μετατροπής Ρευστότητας σε μια μικρομεσαία εταιρία στην ουσία ξεκινά από την παραγγελία πρώτων υλών και προϊόντων, την αποθήκευση τους, την πώληση τους με πίστωση, την μεταγενέστερη είσπραξη των απαιτήσεων, και ολοκληρώνεται με την εξόφληση των υποχρεώσεων και την νέα παραγγελία.

Η τρέχουσα αδυναμία του χρηματοπιστωτικού συστήματος να υποστηρίξει στο σύνολο τους και με «λογικό τίμημα» δραστηριότητες όπως η προεξόφληση απαιτήσεων και επιταγών (factoring & forfeiting), η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), η παροχή εγγυητικών επιστολών, η τιτλοποίηση βραχυχρόνιου χρέους (commercial paper), η δυνατότητα υπερανάληψης, ο δανεισμός με ενέχυρο ομολογιακούς τίτλους (reverse repo) δημιουργεί συνθήκες γέννησης εταιρικής παθογένειας.

Η εταιρική παθογένεια, που στο τελικό της στάδιο οδηγεί µια εταιρεία σε πτώχευση, το διοικητικό της συµβούλιο στον προθάλαµο του Πρωτοδικείου, τους εργαζοµένους στον δρόµο και τους πιστωτές µε άδεια χέρια, αποτελεί ακόµα και σήµερα ένα προσφιλές πε­δίο έρευνας από την ακαδηµαϊκή αλλά και τη χρηματοπιστωτική κοινότητα.

Mελετητές, όπως οι Altman (1968), Argenti (1976), Tafler (1982), Houston (1989), Clutterbuck & Kemagham (1990), Stradling (1998) κ.ά., έχουν εμπλουτίσει τη φαρέτρα του Χρηματοοικονομικού αναλυτή με μια σει­ρά ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών, στην προσπάθειά τους να ρίξουν φως στις «γκρίζες ζώνες» της εταιρικής διακυβέρνησης.

 Η παρουσίαση σε απλοποιημένη μορφή των εργασιών «Z-scores» του Altman και «Α­scores» του Argenti αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο διάγνωσης έτσι ώστε οι επιχειρηματίες αλλά και λοιποί ενδιαφερόμενοι (stakeholders) να μπορέσουν να επανεξετάσουν τις αποφάσεις τους κάτω από ένα νέο πρίσμα.

Σύμφωνα λοιπόν με το ποσοτικό μοντέλο Z-scores του Altman, βασισμένο στη μεθο­δολογία της «πολλαπλής ανάλυσης διακρι­τών», ο σταθμισμένος συνδυασμός των κά­τωθι αριθμοδεικτών μπορεί να οδηγήσει σε εν­διαφέροντα συμπεράσματα αναφορικά με τη βιωσιμότητα των εταιρειών:

• R1: Κεφάλαιο κίνησης προς συνολικό ε­νεργητικό
• R2: Κέρδη εις νέον προς συνολικό ενεργη­τικό
• R3: Κέρδη προ τόκων και φόρων προς συ­νολικό ενεργητικό
• R4: Αξία εταιρείας προς λογιστική αξία Χρέους
• R5: Πωλήσεις προς συνολικό ενεργητικό

Οι παραπάνω δείκτες σταθμισμένοι ως προς την επιμέρους βαρύτητά τους συνδυάζονται στην εξίσωση Z=1.2R+1.4R2+3.3R3+ 0.6R4+R5.

Σύμφωνα με τον Altman, εταιρείες με Ζ­scores πάνω από 3 θεωρούνται ιδιαιτέρως α­σφαλείς, ενώ αποτελέσματα κάτω του 1,8 ε­γείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της εταιρείας.

Την ποιοτική διάσταση της εταιρικής παθογένειας φωτίζει το μοντέλο A-scores του Argenti, σύμφωνα με το οποίο, εταιρείες που παρουσιάζουν τα περισ­σότερα των κάτωθι συμπτωμάτων έχουν σο­βαρή πιθανότητα «δυστοκίας», μέσα στην ε­πόμενη πενταετία:

-Αυταρχικό διευθύνοντα σύμβουλο, που τυγ­χάνει να είναι και ο πρόεδρος της εταιρείας.

-«Υπάκουο» διοικητικό συμβούλιο.

-Οικονομικό διευθυντή-«μαριονέτα».

-Έλλειψη στελεχών μεσαίας γραμμής .

-Αναξιόπιστο σύστημα προϋπολογισμού και κοστολόγησης .

-Αργή ανταπόκριση στις προκλήσεις του κλά­δου που δραστηριοποιείται.

-Πολύ χαλαρή πιστοδοτική πολιτική.

-Πολύ υψηλό βραχυπρόθεσμο τραπεζικό δα­νεισμό .

-Αποτυχία μιας «μεγάλης δουλειάς».

-Επιδείνωση αριθμοδεικτών.

-Εφαρμογή της «δημιουργικής λογιστικής» στην κατεύθυνση του εξωραϊσμού των λογιστικών καταστάσεων.

-Χαμηλό ηθικό και ποιότητα παραγόμενου έργου.

-«Φήμες» και παραιτήσεις.

Η αναγνώριση των παραπάνω συμπτωμά­των δεν θα πρέπει αξιωματικά να οδηγεί σε αναζήτηση «ταφόπλακας» για το εταιρικό σχή­μα, αλλά θα πρέπει να αξιοποιείται στην κα­τεύθυνση της εξάλειψης των αιτιών της εται­ρικής παθογένειας και στη συνέχιση της λει­τουργίας του οργανισμού, στην κατεύθυνση της μεγιστοποίησης του οφέλους όλων των συμμετεχόντων στην επιχείρηση.

*O κ. Δημήτρης Κατσαρέλλος είναι Υπεύθυνος του Γραφείου Κιλκίς του έργου microSTARS, που υλοποιεί το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ). Τα τελευταία 25 έτη, διετέλεσε Διευθυντής Επενδύσεων σε Εταιρίες Αμοιβαίων Κεφαλαίων και Χρηματιστηριακές, είναι Πιστοποιημένος Διαχειριστής & Σύμβουλος Επενδύσεων και πρόσφατα έλαβε επαγγελματική Πιστοποίηση στην Εταιρική Κοινωνική Διακυβέρνηση. Παράλληλα διδάσκει σε συστηματική βάση αντικείμενα που σχετίζονται με τη Διοίκηση Επιχειρήσεων & τα Χρηματοοικονομικά για μια σειρά Πανεπιστημίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συμμετέχει σαν εκπαιδευτής σε ενδοεταιρικά σεμινάρια.